دانشمندان بیمارستان «بریگهام اند وومنز»؛ هفت مولکول کلیدی در خون شناسایی کرده‌اند که با خواب‌آلودگی مفرط در طول روز ارتباط مستقیم دارند. سرنخی تازه که می‌تواند توضیح دهد چرا میلیون‌ها نفر هر روز با چشمانی نیمه‌باز زندگی می‌کنند و خطر بیماری‌هایی چون دیابت و مشکلات قلبی را به جان می‌خرند.

در گذشته خواب‌آلودگی مداوم بیشتر به کمبود خواب شبانه یا سبک زندگی پرمشغله نسبت داده می‌شد. اما پژوهش تازه نشان می‌دهد که ماجرا می‌تواند پیچیده‌تر باشد. ترکیباتی در خن ــ از «اسیدهای چرب امگا-۳ و امگا-۶» گرفته تا موادی مانند «تیرامین» در غذاهای تخمیرشده؛ نقشی پنهان در میزان هوشیاری روزانه بازی می‌کنند. این کشف، تصویری تازه از ارتباط میان رژیم غذایی، هورمون‌ها و ژن‌ها ارائه می‌دهد و امید می‌دهد که روزی با تغییر سبک تغذیه یا داروهای هدفمند بتوان خواب‌آلودگی را مهار کرد.

خواب‌آلودگی روزانه؛ چیزی فراتر از کم‌خوابی

تا همین چند وقت پیش، وقتی کسی در طول روز همیشه خواب‌آلود بود، معمولاً فکر می‌کردیم یا شب‌ها خوب نخوابیده، یا زندگی‌اش خیلی شلوغ و پرمشغله است. اما تحقیقات جدید نشان داده که داستان پیچیده‌تر از این حرف‌هاست. چیز‌هایی که در خون ما وجود دارند مثل اسید‌های چرب «امگا-۳» و «امگا-۶» و موادی به نام «تیرامین» (Tyramine) که در بعضی غذا‌های خاص پیدا می‌شود می‌توانند روی خواب‌آلودگی و هوشیاری ما تاثیر بگذارند.

بررسی خون و ارتباط آن با خواب‌آلودگی

تقریباً یک سوم مردم آمریکا مشکل خواب‌آلودگی زیادی در طول روز دارند. این فقط احساس خستگی معمولی نیست؛ افرادی که این مشکل را دارند، بیشتر در خطر بیماری‌هایی مثل بیماری قلبی، دیابت و چاقی هستند. خیلی‌ها حتی نمی‌دانند که مشکل‌شان خواب‌آلودگی مزمن است و فکر می‌کنند فقط خسته‌اند یا خواب‌شان کم است.

یک گروه تحقیقاتی به سرپرستی «طارق فقیه» (Tariq Faquih)، پژوهشگر دکتری در «بیمارستان بریگهام» (Brigham Hospital)؛ روی خون ۶۰۰۰ نفر نمونه‌گیری کردند و میزان چند صد ماده طبیعی را در خون‌شان اندازه گرفتند. این مواد نشان می‌دهند که بدن چه غذایی خورده، هورمون‌ها چگونه کار می‌کنند و ژن‌ها چه فعالیتی دارند.

در همین حین، از شرکت‌کننده‌ها پرسیده شد که چقدر در موقعیت‌های مختلف روز ممکن است چُرت بزنند. سپس نتایج را با داده‌های مشابه از کشور‌های دیگر هم مقایسه کردند تا مطمئن شوند یافته‌ها درست است.

چه چیز‌هایی در خون، خواب‌آلودگی را توضیح می‌دهند

آنها هفت ماده در خون پیدا کردند که ارتباط قوی با خواب‌آلودگی دارند. طبق نتایج منتشر شده در سایت «مدرسه سلامت عمومی دانشگاه هاروارد»، بعضی از این مواد مثل اسید‌های چرب امگا-۳ و امگا-۶ که در ماهی و روغن زیتون هست، باعث می‌شوند افراد کمتر خواب‌آلود شوند. اما موادی مثل تیرامین که در پنیر‌های کهنه و غذا‌های تخمیرشده وجود دارد، مخصوصاً در مردان باعث خواب‌آلودگی بیشتر می‌شود. همچنین هورمون‌های جنسی و ترکیبات مربوط به تولید هورمون «ملاتونین» (هورمونی که خواب و بیداری را تنظیم می‌کند) هم تاثیر دارند.

این تحقیق نشان می‌دهد که خواب‌آلودگی فقط به خاطر کم‌خوابی نیست. بعضی افراد حتی وقتی خوب می‌خوابند هم در طول روز خواب‌آلود هستند، چون بدن‌شان ترکیب مواد شیمیایی متفاوتی دارد و به همین دلیل واکنش خاصی نسبت به خواب و بیداری دارند.

چرا این کشف مهم است؟

اگر بتوانیم بفهمیم چه مواد خون باعث خواب‌آلودگی می‌شوند، می‌توانیم درمان‌های بهتر و دقیق‌تری بسازیم. شاید در آینده با تغییر رژیم غذایی یا دارو‌هایی که روی این مواد تاثیر می‌گذارند، خواب‌آلودگی را کنترل کنیم.

البته این تحقیق هنوز کامل نیست و لازم است آزمایش‌های دقیق‌تری انجام شود. گام بعدی، آزمایش‌هایی است که نشان دهد آیا تغییر رژیم غذایی یا مصرف مکمل‌های امگا-۳ و امگا-۶ واقعاً می‌تواند خواب‌آلودگی را کاهش دهد یا نه.

تاثیر اجتماعی و اقتصادی خواب‌آلودگی

به گزارش «ساینس دیلی» (science daily) طبق نتایج این پژوهش، خواب‌آلودگی فقط روی خود فرد تاثیر نمی‌گذارد؛ باعث می‌شود رانندگی و کار کردن خطرناک شود، بهره‌وری کم شود و هزینه‌های درمانی افزایش پیدا کند. اگر بتوانیم این مشکل را با راه‌های ساده‌ای مثل تغییر تغذیه یا دارو حل کنیم، همه جامعه سود می‌برد.

خواب‌آلودگی روزانه دیگر فقط مشکل کم‌خوابی نیست، بلکه به مواد و ترکیباتی که در بدن ما هستند هم بستگی دارد. این کشف تازه می‌تواند راه را برای درمان‌های بهتر و ساده‌تر باز کند، شاید روزی با یک آزمایش خون ساده بفهمیم چرا همیشه خواب‌آلود هستیم و چطور می‌توانیم این مشکل را حل کنیم.

مراقبت از خود؛ فراتر از خوابیدن

بدن ما مانند یک کتابخانه بزرگ است، جایی که هر مولکول در خون، یک صفحه از داستان سلامت ما را روایت می‌کند. تا امروز فکر می‌کردیم علت خواب‌آلودگی فقط کم‌خوابی یا استرس‌های روزمره است، اما حالا می‌فهمیم که این داستان بسیار پیچیده‌تر است. در این کتابخانه، اسید‌های چرب امگا-۳ و امگا-۶ مثل نگهبانان هوشیاری عمل می‌کنند و خواب‌آلودگی را کم می‌کنند، اما تیرامین، آن ماده‌ای که در غذا‌های تخمیرشده زندگی می‌کند، گاهی مثل یک خرابکار بی‌سر و صدا، خواب و بیداری ما را به هم می‌ریزد.

داستان خواب‌آلودگی به ما یادآوری می‌کند که مراقبت از خود، فراتر از خوابیدن بیشتر است؛ مراقبت از غذایی که می‌خوریم، ترکیباتی که وارد بدن‌مان می‌شود و درک بهتر بدن‌مان است.

همچنین هورمون‌ها و ترکیبات ژنتیکی، نویسندگان پشت صحنه این داستان‌اند که چرخه خواب و بیداری ما را شکل می‌دهند. این کشف تازه به ما می‌آموزد که خواب‌آلودگی، نه یک قصه ساده، بلکه حکایتی چندلایه است؛ حکایتی از غذای ما، ژن‌های ما و مواد شیمیایی که در بدن‌مان جریان دارند.پس شاید روزی برسد که با یک آزمایش خون ساده، بتوانیم این کتاب را بخوانیم، راز‌های نهفته در آن را بفهمیم و راه‌حل‌های شخصی‌سازی شده برای بازگرداندن هوشیاری و انرژی به زندگی‌مان پیدا کنیم.

انتهای پیام/

خدمات ویژه و رایگان مترو تهران برای مراسم جشن بزرگ «پیامبر مهربانی»