باشگاه خبرنگاران جوان- حجت‌الاسلام محمد عابدی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در یادداشتی به موضوع اربعین حسینی و ابعاد پنهان و پیام پیاده روی اربعین پرداخت و نوشت: زیارت اربعین فراتر از حرکتی جمعی، تجلی‌گاه ابعاد عمیق سیاسی، اجتماعی و معنوی است که در آن ایثار حسینی در قالب‌های نوین بازسازی می‌شود. مقاومت شیعه در برابر ظلم به اوج می‌رسد و هر گام تجدید بیعتی است با امامی که حیات و ممات مؤمن را باسیره خود پیوند میزند

زیارت اربعین ابعاد اجتماعی مذهبی و مخصوصاً سیاسی متعددی دارد بنابراین لازم است مهندسان اجتماعی و مدیران نخبه و کسانی که برای اربعین فعالیت کلان و طراحی می‌کنند یا در این مسیر حرکتی تأثیرگذار دارند، به این ابعاد توجه جدی داشته باشند یعنی برای تأمین این ابعاد و استفاده از آنها برای تأمین هدف امام حسین (ع) از نهضت عاشورا استفاده کنند و این کالای گرانبها را به ثمن بخس عرضه نکنند.

در این میان بُعد سیاسی اربعین خود بخش‌های متعدد دارد، مثلاً می‌تواند این باشد که امام حسین (ع) رفت تا امامت ماندگار شود؛ وقتی امام فدای ارزش‌هایی مثل عدالت، ظلم‌ستیزی، مبارزه با طاغوت احیای بندگی خداوند و زدودن غل و زنجیر اسارت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی از انسان می‌شود، امت هم باید مانند امام تا ابد در برابر ظالمان، ستمگران، مستکبران و طاغوت‌های مالی _ سیاسی و فرهنگی با بذل جان و خون قلب خودش ایستادگی بکند. اگر این روحیه و درس از کربلا گرفته شود و با پیوست‌های علمی و رسانه‌ای و… در سطح جهان اسلام گسترش یابد، زمانی می‌رشد که حاکمان ستمگری که به اسم اسلام در اطراف ما حکومت می‌کنند بقای بر مسند حکومت برایشان بسیار سخت و هزینه بر خواهد شد مگر اینکه به مسیر ترسیمی امام حسین (ع) برگردند.

اگر این پیام قیام حسین بن علی (ع) در اربعین فریاد زده و این محتوای امام حسینی از این رسانه بزرگ (پیاده روی و زیارت اربعین) منتقل شود می‌توان انتظار داشت که اربعین ما امتداد کربلا و امتداد جنگ حسین بن علی (علیه‌السلام) علیه ظلم و ستم و طاغوت است؛ ما وظیفه داریم کربلا را در کربلا محصور نکنیم؛ اگر روزی حسین بن علی (علیه‌السلام) با خون خود بر ستمگری‌ها خط بطلان می‌کشد و نه بزرگ به حکومت ظالمان گفت، امروز امتداد آن مبارزه توسط ما با رسانه اربعین ممکن می‌شود. نکته دیگری که باید به آن توجه کرد این است که اربعین پیام بسیار جدی دارد مبنی بر اینکه مبارزه با حسین بن علی و فرهنگ حسینی در نهایت ناکام است.

علاوه بر صد‌ها گزارش تلخ تاریخی از سختگیری و ظلم به زائران امام حسین در طول تاریخ، در دوره ما حزب بعث هم قسم شده بودند نه خودشان به زیارت امام حسین (علیه‌السلام) بروند و نه اجازه بدهند فرد دیگری برود؛ بر اساس فیلم‌های مستند دست و پا‌های خیلی از زوار را همین حزب بعث برید، اما بعد‌ها فهمیدند که فقط در یک سال در اربعین ۲۰ میلیون نفر شرکت کردند معادل ۶۰ درصد جمعیت کل عراق؛ بنابراین بسیار اهمیت دارد که ما با این راهپیمایی این فریاد را در سطح جهان بلند کنیم که راه حسین بن علی (علیه‌السلام) ادامه دارد.

اگر امام حسین (علیه‌السلام) با تعداد اندکی در کربلا حاضر شد و خط و مسیری را معین کرد در گذر زمان نه آن خط پاک شد و نه آن خون‌ها به هدر رفت بلکه درس بزرگی شد برای انسان‌ها که در هر موقعیت هر زمان و هر مکانی که امکان داشته باشند آن فریاد را بلند کنند و آن مسیر را ادامه بدهند؛ بنابراین مبارزه با امام حسین (علیه‌السلام) و فرهنگ امام که در کربلا شکل گرفت یک مبارزه عقیم، ناکام، ناقص و نابودشدنی است همان گونه که ما تداوم این مبارزه را در عصر خودمان می‌بینیم و عاشورا هر روز زنده است و هر زمینی کربلا هست. پیام سیاسی و اجتماعی سوم مراسم «پیاده روی و زیارت اربعین» می‌تواند از منظر ایثار بررسی شود؛ مسئله هزینه‌کردن خرج‌کردن برای هدف مقدس؛ که یک زمانی خرج‌کردن با جان یک زمان با آبرو و یک زمان هم با فرصت‌ها و پیاده روی و اقدام جمعی و فراملی است.

خرج‌کردن‌ها و ایثار‌ها در هر زمانی و هر موقعیتی شکل و قالبی متناسب به خود می‌گیرد؛ اگر حسین بن علی (علیه‌السلام) جان و مال و فرزندان خودش را ایثار کرد؛ این وضعیت الان هم در قالب‌های متناسب با روز بازسازی می‌شود؛ ۷۰۰ میلیون وعده غذایی به زائران داده می‌شود آن هم عموماً توسط مردم، کارگران و فقرایی که یک سال درآمد خودشان را جمع می‌کنند تا در روز اربعین از زائران امام حسین (علیه‌السلام) پذیرایی کنند. معنای این حرف آن است که ایثار حسینی (علیه‌السلام) که در کربلا بروز کرد در زمان‌های بعد هم امتداد پیدا کرده است این امتداد امروز در قالب مالی در قالب غذا خود را نشان می‌دهد.

پیام چهارمی هم اربعین برای ما دارد؛ اینکه مقاومت، گزینه اصلی شیعه است. مقاومت در هر زمان و در هر مکان و متناسب با زمان و مکان توسط شیعیان ادامه پیدا کرده است؛ ما از اول تاریخ کربلا شاهد هستیم که چطور با زائران حسین بن علی (علیه‌السلام) رفتار‌های خشونت‌آمیزی شده است؛ دست و پا‌ها را قطع کردند و خانواده‌ها و عشیره‌ها را اسیر و غریب کرده‌اند. در برابر همه اینها، شیعیان در هر زمانی به گونه‌ای مقاومت کردند و نشان دادند که حتی اگر دست و پایشان هم قطع شود خودشان را به سرزمین مقدس می‌رسانند. خبرنگاری نقل می‌کند در بصره پدری را دیدم که با پسر معلولش به زیارت می‌رود پسر ۱۲ ساله فلج مغزی کامل بود و نمی‌توانست راه برود.

در تمام مسیر، پدر کف پا‌های پسر را روی پا‌های خودش گذاشته و زیر بغل او را گرفته بود و قدم به قدم می‌رفت. مهندسان و طراحان اجتماعی و تأثیر گذاران بر امور رسانه اربعین باید توجه کنند که این تک‌گزاره‌های تأثیرگذار، موردی و اتفاقی نیستند؛ بلکه باید بتوانیم این گزاره‌ها را در سطح کلان توضیح بدهیم و تبیین کنیم، مانند اینکه این تک‌گزاره‌های ایثار در این حد برخاسته از حرارتی است که قیام حسین بن علی (علیه‌السلام) و خون حسین بن علی (علیه‌السلام) توانسته است در جان‌های هر فرد ایجاد کند. امروز علاوه بر اینکه این پیام به صورت اجتماعی منتشر شده و جامعه اسلامی را دگرگون می‌کند به صورت شخصی در جان تک تک مؤمنان اثرگذار است لذا شما می‌بینید یک پدری، فرزند معلول خودش را به این وضع به کربلا می‌رساند و در این مراسم شرکت می‌کند و آن یکی اگر یک دستش را قطع کرده‌اند حاضر است دست دیگرش قطع شود ولی زیارت را از دست ندهد. روایات ما هم همین مطلب را نشان می‌دهد؛ روایات می‌فرماید زیارت حسین بن علی (علیه‌السلام) بر هر کسی که اقرار بکند که امام حسین (علیه‌السلام) از سوی خداوند عزوجل امامت دارد واجب است.

نکته قابل توجه و پیام پنجم که باید بر آن تاکید شود، رابطه زیارت و امامت است؛ زیارت و امامت طبق این روایتی که عرض شد رابطه مستحکم و قوی با همدیگر دارند؛ اگر شما قبول دارید که امام حسین (علیه‌السلام) از طرف خداوند به امامت رسیده بر شما واجب است زیارت کنید چرا؟ این فلسفه زیارت از جمله زیارت اربعین می‌تواند تجدید بیعت با امام باشد؛ این باشد که ما هر سال و در هر موقعیت مناسبی به محضر آن امام برویم؛ دین خودمان را عرضه کنیم؛ زندگی خودمان را عرضه کنیم؛ سبک زندگی، سیاست و اقتصادمان را. زیارت رفتن به عنوان یک نماد مطرح است؛ یعنی ما به محضر آنها برویم و دین و دنیای خودمان را به آنان عرضه و تطبیق کنیم، همان گونه که آنها رفتند؛ حیاتمان را حیات آنها قرار دهیم؛ مرگمان را مرگ آنان قرار دهیم؛ یعنی سبک زندگی و سبک مردن و سبک محشور شدن و سبک به ملاقات خدا رفتن و إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ ما همه باید همان گونه باشد که آن امامی که از سمت خدا آمده است برای ما معین کند.

زیارت فقط یک ملاقات حضوری با ضریح یا با روح مطهر امام نیست؛ زیارت انجام‌دادن وظیفه یک شیعه و یک ماموم نسبت به امام خود است؛ به زیارت می‌رود تا زندگی خود را با آن امام تطبیق کند و ببیند آیا آن گونه که او می‌خواست زندگی کرده است یا خیر. امام (علیه‌السلام) هرگز به ظلم و ستم راضی نبود؛ هرگز به ذلت مسلمانان راضی نبود؛ هرگز به وابستگی مسلمانان راضی نبود؛ هرگز به زیر سلطه‌رفتن مسلمانان راضی نبود و آماده بود برای اینکه مرگ را در آغوش بکشد، اما زندگی با ذلت و در سایه ظالمان را تحمل نکند این هم جز ابعاد سیاسی اربعین است که لازم است به آن توجه کنیم.

منبع: مهر

چرا ۲۰ میلیون نفر پیاده به اربعین می‌روند؟