باشگاه خبرنگاران جوان - موشک‌های ضدتانک و ضدکشتی، ضدبالستیک، ضدهوایی، هایپرسونیک، بالستیک، کروز و موشک‌هایی که از فناوری هدایت‌پذیر برخوردارند، موشک هایی هستند که می‌توانند در هر شرایطی موازنه را به نفع ایران تغییر دهند.

ایران که در چند دهه قبل در هنگامه جنگ تحمیلی، مجهزترین سلاحش خمپاره بود حالا با تلاش دانشمندانش به چنان قدرتی در عرصه موشکی تبدیل شده که به راحتی می‌تواند سرزمین‌های رژیم صهیونیستی را با دقت هدف قرار دهد ، در این مطلب به سراغ برترین‌های صنعت موشکی ایران رفته ایم.

بالستیک

موشک‌های بالستیک بر پایه «فیزیک مکانیک» که مطالعه تخلیه کارتریج، حرکت و هدایت یک پرتابه است، ساخته می‌شوند؛ به‌عبارت‌دیگر، بالستیک به معنای علم پرتاب‌شناسی و تخلیه کارتریج است که در این حوزه به معنی خارج‌شدن گلوله از لوله است.

وقتی شما یک شیء را پرتاب می‌کنید، نمی‌توانید حدس بزنید که به‌خاطر جاذبه و نیروی گریزازمرکز، مسیر دلخواه طی می‌شود یا نه؛ بنابراین نیازمند محاسبات دقیق برای طی مسیر و برخورد به هدف خواهید بود. علم بالستیک پایه این محاسبات است.

موشک‌های بالستیک هم ذیل همین فیزیک قرار می‌گیرند. موشک‌های بالستیک در ابتدا با یک پرتابگر حرکت می‌کنند، اما سپس مسیری را تا رسیدن به هدف طی می‌کنند که نیرو‌های فیزیکی از جمله جاذبه زمین نمی‌توانند بر آنها اثر بگذارند و این خاصیت، مهم‌ترین تفاوت بالستیک با کروز است.

درواقع، کروز، همیشه نیازمند یک نیروی رانش است، اما بالستیک نیروی رانش را تنها در زمان پرتاب دریافت می‌کند، بالستیک‌ها همچنین توانایی خروج از جو را بسته به میزان برد و سرعت خود دارند.

آنها براساس حداکثر مسافتی که می‌توانند طی کنند طبقه‌بندی می‌شوند که این موضوع تابعی از قدرت موتور‌های موشک (راکت) و وزن محموله موشک است.

برای افزودن مسافت بیشتر، راکت‌ها طی یک پیکربندی به نام «مرحله‌بندی» یا «مرحله» روی هم چیده می‌شوند.

موشک‌های بالستیک به‌طورکلی در چهار گروه کوتاه‌برد (کمتر از هزار کیلومتر)، میان‌برد (بین هزار تا سه‌هزار کیلومتر)، دوربرد (بین سه‌هزار تا ۵۵۰۰ کیلومتر) و قاره‌پیما (بیش از ۵۵۰۰ کیلومتر) طبقه‌بندی می‌شوند.

بالستیک‌های ایرانی

ایران با تولید فناوری بالستیک طیف متنوعی از موشک‌ها را تولید کرده که بهترین آنها شامل این موارد است:

حاج‌قاسم:

جدیدترین موشک بالستیک ایرانی هفت تن وزن دارد که سر جنگی آن ۵۰۰ کیلوگرم است. موشک حاج‌قاسم که در گروه میان‌برد‌ها طبقه‌بندی می‌شود با ۱۴۰۰ تا ۱۸۰۰ کیلومتر برد، سرعتی معادل ۱۲ ماخ دارد. این موشک دارای هشت بالک بوده و دقت آن کمتر از ۱۰ متر است.

خرمشهر ۴:

این موشک آخرین نسل از موشک‌های خرمشهر است که موتور پیشرفته‌تری دارد و از سوخت هایپرگالیک استفاده می‌کند، این نوع سوخت، به نیرویی مانند جرقه نیاز ندارد و فقط با قرارگرفتن در کنار یک اکسید مشتعل می‌شود. زمان آماده‌سازی این موشک ۱۲ دقیقه و برد آن دوهزار کیلومتر است. این موشک می‌تواند کلاهکی به وزن ۱۵۰۰ کیلوگرم را حمل کند.

خیبرشکن:

نقطه‌زنی و برد قطعی ۱۴۰۰ کیلومتری خیبرشکن، آن را در شمار موشک‌های استراتژیک قرار داده است. همچنین مانور این موشک در زمان برخورد به هدف و گریز از سامانه‌های دفاعی، خیبرشکن را به کابوس پدافند‌های هوایی تبدیل کرده است.

طول خیبرشکن ۱۰.۵ متر و وزن آن ۴.۵ تن اعلام شده است. همچنین کلاهک جنگی آن با سرعت دو تا سه ماخ با هدف برخورد می‌کند.

سجیل:

برد دوهزار کیلومتری سجیل که با سوخت جامد کار می‌کند، حاصل یک موتور دومرحله‌ای است. سجیل در شمار موشک‌های میان‌برد هواپایه قرار دارد که با کلاهک ۵۴ کیلوگرمی خود می‌تواند هواپیما‌های دشمن را هدف قرار دهد.

وزن این موشک بیشتر از ۲۳ تن و شتاب آن ۴۳۰۰ متر در ثانیه اعلام شده است.

شهاب۳:

این بالستیک میان‌برد، نسل پیشرفته اسلاف خود است. درواقع، موشک‌های نسل قبل، در دهه ۸۰ تولید شدند.

برد شهاب ۳ باتوجه‌به وزن کلاهک جنگی آن می‌تواند بین ۱۳۰۰ تا ۲۱۰۰ کیلومتر متغیر باشد.

این موشک می‌تواند کلاهک‌های ۷۰۰ تا ۱۲۰۰ کیلوگرمی را حمل کند. طول این موشک ۱۶ متر است که با سوخت مایع تغذیه می‌شود. برخی منابع از برنامه‌ریزی برای نسل‌های پیشرفته‌تر این موشک که تا ۱۴ هزار کیلومتر برد دارد خبر می‌دهند.

عماد:

برد و دقت هدف‌گیری بالستیک عماد توجه کارشناسان نظامی را جلب کرده است، برد آن بین ۱۶۰۰ تا ۲۵۰۰ متر و درصد خطای هدف در مقایسه با شهاب ۳ حدود یک‌چهارم است.

هدایت‌شوندگی سر جنگی این موشک و قابلیت پرتاب از سکو‌های ثابت و متحرک از ویژگی‌های عماد اعلام شده است. این موشک به طول ۱۵.۵ متر، وزنی بیش از ۱۷ تن دارد و کلاهک جنگی آن ۷۵۰ کیلوگرم است

فتاح:

سرعت ۱۳ تا ۱۵ ماخی فتاح، آن را به یک موشک هایپرسونیک تبدیل کرده است. همچنین وجود یک نازل متحرک که باعث حرکت در مسیر‌های نامنظم می‌شود، امکان رهگیری فتاح از سوی سامانه‌های پدافندی را غیرممکن می‌کند.

برد آن ۱۴۰۰ کیلومتر اعلام شده که مجموع این ویژگی‌ها، از فتاح یک موشک استراتژیک ساخته است.

سرعت جنگ‌افزار‌های هایپرسونیک ۵ تا ۲۵ برابر سرعت نور است و مولکول‌های جو پیرامون جنگ‌افزار به پلاسما تبدیل می‌شود.

قدر:

این موشک طی نسل‌های مختلف پیشرفت کرده و اکنون قدر ۱۱۰ را می‌توان مدل پیشرفته آن دانست.

برخی منابع می‌گویند قدر ۱۱۰ مدل بهینه‌شده موشک شهاب ۳ است. با این حال، برد ۱۸۰۰ تا دوهزار کیلومتری و البته سرعت ۹ ماخی آن، قدر را در شمار موشک‌های استراتژیک قرار می‌دهد. قدر، موشکی دومرحله‌ای است که مرحله اول آن، سوخت مایع و مرحله دوم، سوخت جامد دارد. این ویژگی باعث افزایش برد قدر می‌شود.

موشک‌های کروز

تفاوت موشک‌های کروز با بالستیک در فناوری پرتاب آن است. موشک‌های کروز، اگرچه از جهاتی شبیه به موشک‌های بالستیک هستند، اما ابزاری جایگزین برای رساندن کلاهک‌های انفجاری باسرعت و بادقت به هدف محسوب می‌شوند.

موشک‌های کروز از این جهت با موشک‌های بالستیک تفاوت دارند که در ارتفاعات پایین‌تر به‌سمت هدف خود پرواز می‌کنند و در طول مسیر در جو زمین باقی می‌مانند.

این نوع موشک که اولین‌بار در جنگ جهانی اول ساخت آن آغاز شد، می‌توانست اهدافی را که توپخانه‌ها امکان هدف‌گیری نداشتند، تخریب کند. با این حال، کروز هیچ‌وقت در این جنگ استفاده نشد.

کروز می‌تواند از سکو‌های زمینی، هوایی، دریایی و زیردریایی پرتاب شود؛ به‌عبارت‌دیگر، این نوع موشک می‌تواند سکو‌های پرتاب ثابت و متحرک داشته باشد. ایران با تولید مجموعه متنوعی از موشک‌های کروز توانمندی خود را افزایش داده که فقط به چند مورد در این گزارش اشاره می‌شود:

پاوه:

ارتفاع پرواز موشک پاوه، کمتر از ۵۰ متر است. این ویژگی باعث می‌شود که سامانه‌های راداری نتوانند آن را رهگیری کنند. برد پاوه ۱۶۵۰ کیلومتر است و می‌تواند اهداف موردنظر را از مسیر‌های پیچیده‌تر هدف قرار دهد.

ابومهدی:

برد این موشک، هزار کیلومتر اعلام شده که به موتور توربوجت مجهز شده است.

ابومهدی در کلاهک خود مجهز به سامانه ناوبری و یک رادار آشیانه‌یاب است. این کلاهک می‌تواند ۴۱۰ کیلوگرم مواد منفجره را حمل کند. طول این موشک ۶ متر، قطر آن ۵۵ سانتی‌متر و کل وزن آن ۱۶۵۰ کیلوگرم است. همچنین دقت هدف‌گیری این موشک ۳ متر اعلام شده است.

سومار:

برخی منابع، برد سومار را ۲۵۰۰ کیلومتر اعلام کرده و آن را نمونه‌ای از یک مدل روسی می‌دانند که قابلیت پرتاب از دریا، خشکی و هوا را دارد.

وزن این موشک ۱۲۱۰ کیلوگرم، طول آن ۶ متر و قطرش ۸۰ سانتی‌متر اعلام شده است.

قادر:

کروز ضدکشتی قادر با ۲۰۰ کیلومتر برد، در شمار موشک‌های کوتاه‌برد قرار می‌گیرد. این موشک می‌تواند در ارتفاع سه تا پنج متری از سطح آب حرکت کرده و شناسایی نشود.

از ویژگی‌های قادر می‌توان به سطح مقطع راداری بسیار کم، سامانه هدایت خودکار دیجیتال، امکان برنامه‌ریزی موشک، قبل از پرتاب و امکان پرتاب از دریا، خشکی و هوا اشاره کرد.

فناوری موشک

فناوری موشک از ۶ بخش عمده شامل موتور، نوع سوخت، کلاهک، سامانه پرتاب یا پرواز، سامانه هدایت و سامانه هدف‌گیری تشکیل شده است. هر یک از این بخش‌ها به‌عنوان یک تخصص مجزا شناخته می‌شود و به‌وسیله یک تیم متخصص هدایت می‌شود. بخش موتور و سوخت در موشک‌های هایپرسونیک که از سرعت بالایی برخوردارند، نقش تعیین‌کننده دارند.

موتور: موشک‌ها برای پرتاب و ادامه مسیر، به موتور نیاز دارند که می‌تواند موتور راکت یا موتور جت باشد.

برای‌مثال، موشک‌های کروز معمولاً از موتور جت یا توربوجت استفاده می‌کنند، بعضی از بالستیک‌های بزرگ هم به موتور نیاز دارند که معمولاً از موتور راکت برای آنها استفاده می‌شود.

سوخت: سوخت موشک‌ها عموماً از نوع جامد یا مایع هستند. سوخت جامد در زمان اشتعال انرژی بیشتری تولید می‌کند که برای حرکت موشک مناسب است. معمولاً در بالستیک‌ها از سوخت جامد استفاده می‌شود. با این حال، سوخت مایع وقتی با اکسیژن واکنش نشان می‌دهد باعث تولید انرژی بسیار زیاد می‌شود. این انرژی باعث تولید گاز‌هایی می‌شود که موشک را به‌سمت جلو با سرعت بالا حرکت می‌دهد.

کلاهک: این بخش حامل مواد منفجره است و انواع مختلفی دارد. کلاهک‌های خوشه‌ای، آتش‌زا، میکروبی، شیمیایی و هسته‌ای از انواع موادی است که به‌وسیله کلاهک‌ها حمل می‌شوند. بعضی از کلاهک‌ها، هدایت‌پذیر هستند و برخی دیگر، مستقیم با هدف برخورد می‌کنند.

سامانه پرواز: پس از پرتاب، یک موشک باید بتواند پروازی مستمر تا هدف داشته باشد؛ بنابراین سامانه پرواز برای این‌که از پرواز بی‌هدف موشک جلوگیری کند، از داده‌های سامانه هدف‌گیری یا سامانه هدایت موشک استفاده می‌کند. جهت‌دهی رانش و مانور آیرودینامیکی که با کمک باله‌ها صورت می‌گیرد در سامانه‌های پرواز اهمیت دارند.

سامانه هدایت: این سامانه برای عملیات، از سیگنال‌های هدف استفاده می‌کند یا از راداری که در سامانه موشک وجود دارد، همچنین یک موشک می‌تواند به‌وسیله یک اپراتور هدایت شود.

سامانه هدف‌گیری: استفاده از سامانه‌های ناوبری برای اهداف از پیش شناسایی‌شده یا بهره‌گیری از اپراتور که توانایی مشاهده هدف را داشته باشد، عمده‌ترین روش‌های هدف‌گیری است.

منبع: آوش

فیزیکدانان کمبریج حسگر‌های مغناطیسی کوانتومی نازک‌تر از یک اتم با عملکرد بالا ساختند